Les misérables

Momenteel loopt er een knappe tentoonstelling over Hugo’s Les Misérables in het musée Carnavalet in Parijs. Een aanleiding om deze oerklassieker nog eens beargumenteerd te knuffelen. En om er eens goed mee te lachen!

Het musée Carnavalet is een van de meest onderschatte Parijse musea. Iemand heeft ooit het lumineuze idee gehad om de wervelende geschiedenis van Parijs te vertellen aan de hand van maquettes, meubelen en schilderijen. Hier kun je uren ronddwalen. Het museum bevindt zich in de rue de Sévigné. Een bijzondere buurt voor de doorgewinterde Misérables-adept.

Na Cosettes huwelijk met Marius biecht Jean Valjean zijn misdadige verleden op aan schoonzoon Marius. En besluiten de twee stilzwijgend dat hij minder op bezoek komt. Toch komt Valjean elke avond nog eens kijken naar het huis waar Cosette woont. Het oorspronkelijke einddoel van die wandelingen was het huis van Marius en Cosette in de rue des Filles du Calvaire, even verderop. Een echte lijdensweg. Het innige verdriet van een liefhebbende vader. Eerst loopt hij nog tot aan de rue de Turenne, nadien alleen nog tot de rue de Sévigné. Op een dag komt hij niet meer. Het ultrakorte hoofdstukje waarin Hugo dit beschrijft, is een van de vele voorbeelden van hoe hij op twee bladzijden door middel van een tempoversnelling plots een korte, ontroerende melodie uit zijn pen tovert die juist door het strakke ritme goed tot zijn recht komt. De erg lange roman blijft zo een bijzondere vinnigheid behouden.

Na het uitlezen van de 1500 bladzijden bleef ik verbluft achter. Al kende ik het verhaal van dwangarbeider Jean Valjean wel ongeveer, toch werd ik helemaal meegezogen in dit sociale epos. Hugo excelleert in de uitwerking van melodramatische zwart-wittegenstellingen en bouwt zo een spannende en bijwijlen ontroerende sfeer op. Er is echter meer. Regelmatig voert de verteller mini-essays op waarin hij dieper ingaat op een of ander thema dat nauw gerelateerd is aan de intrige van de roman, zodat die aan diepgang wint. Vaak analyseren die uitweidingen via allerlei kronkelingen de situatie van de armen. Les Misérables (1862) is entertainment van de bovenste plank, maar tegelijk ook sociaal geëngageerde reflectie. Een eigentijdse, integrale vertaling zou met hoogdringendheid op de literaire agenda geplaatst moeten worden.

Een klassieker is niet heilig. Dat bewezen de in Frankrijk ondertussen legendarische Les Inconnus met hun cultclip Les Miséroïdes. Zet u schrap voor een bijzondere interpretatie.