Studente maakt bachelorpaper over de Frankrijktrilogie

Paulien Henkens schreef een bachelorscriptie over de Frankrijktrilogie. Lees hieronder de korte inhoud, of klik u  naar de volledige tekst.

Bij wijze van aanloop: waarom?
"In het derde jaar van de bacheloropleiding taal- en letterkunde stond er naast een aantal verplichte- en keuzevakken ook een bachelorproef op het programma. Aangezien ik toen al had besloten mijn bachelor aan te vullen met een master journalistiek, sprak het onderwerp literaire journalistiek, dat in de lange lijst met mogelijke onderworpen was opgenomen, me meteen aan. Mijn opdracht bestond er voornamelijk in uit te zoeken hoe de populaire cultuur aan bod komt in de hedendaagse literatuurproductie, in mijn geval dus in Bart Van Loos Frankrijktrilogie. Het was me meteen duidelijk dat dat boek geen alledaagse roman, maar evenmin een prototypisch non-fictie werk is. Het houdt het midden tussen verhaal en documentatie en dat vond ik net zo interessant. Ik volgde ook het keuzevak actuele literatuur bij Ben De Bruyn en kreeg daarvoor een soortgelijke opdracht. Opnieuw moest ik op zoek gaan naar sporen van de populaire cultuur in een actueel boek. Het van Bart Van Loo persoonlijk gekregen exemplaar van Chanson leende zich daar uitstekend toe. Daarin is de populaire cultuur immers nog uitgesprokener aanwezig dan in de Frankrijktrilogie."

Samenvatting van de bachelorscriptie

"Hoe wordt de populaire cultuur weergegeven in De Frankrijktrilogie (2010)? Dat is de hamvraag in mijn werkstuk. Het staat vast dat Bart Van Loo deel uitmaakt van de populaire cultuur. Niet alleen zien we hem op tv en horen we hem op de radio, maar ook via internet, het nieuwe medium bij uitstek, worden we op de hoogte gehouden van zijn doen en laten. Is het echter ook zo dat de populaire cultuur een belangrijke rol speelt in de boeken van Van Loo?

Het antwoord op die vraag is “ja”. De populaire cultuur komt aan bod in De Frankrijktrilogie en wel in twee vormen: consumptie en de nieuwe media. De soorten consumptie die voorkomen in het boek zijn toerisme, gastronomie en erotiek. Via die drie onderwerpen biedt de schrijver ons een smaakopleiding; zijn reisverhalen en anekdotes leren ons wat smaakvol is en wat niet. Daarnaast speelt ook literatuur een hoofdrol in het boek. Het gaat er immers om hoe eten en erotiek worden weergegeven in Franse romans en hoe Van Loo reizen onderneemt in het voetspoor van auteurs en personages van literaire werken.

De houding die de auteur aanneemt tegenover de nieuwe media is ambivalent. Hij vreest de beeldcultuur omdat ze een bedreiging vormt voor literaire genres als erotiek, maar beseft tezelfdertijd dat zaken als verfilmingen ook een positieve invloed hebben op literatuur. Naar zijn mening moeten de nieuwe media ingezet worden om een zo groot mogelijk publiek tot een traditionele manier van literatuurbeleving aan te sporen.

Die twee onderwerpen (consumptie en nieuwe media) behoren tot de voornaamste kenmerken van de laatpostmoderne roman, zowel volgens het argument van Collins (2010) als volgens het daarop voortbouwende sjabloon van De Bruyn en Verstraeten (2012). Naast een smaakhandleiding en het verband met de visuele cultuur, kenmerkt de laatpostmoderne roman zich vooral door de gerichtheid op een breed publiek. Dat De Frankrijktrilogie aan een groot publiek appelleert, merken we vooral aan de promotie ervan via allerhande media.

Binnen de laatpostmoderne romans maakt Collins een onderscheid tussen twee groepen; post lit en lit lit. Lit lit verheerlijkt literatuur en plaatst haar boven de populaire cultuur, terwijl post lit film en tv niet als minderwaardig beschouwt en bijgevolg meer aansluiting vindt bij die visuele cultuur. Bovendien wordt in lit lit de eenzame beleving van literatuur bezongen, terwijl in post lit net een sociale lezing aangemoedigd wordt. De Frankrijktrilogie sluit voornamelijk aan bij lit lit, maar vertoont ook een aantal kenmerken van post lit. Omwille van die tussenpositie is het een goed voorbeeld van wat we middlebrow noemen. Aan de hand van succesformules uit de populaire cultuur (reisgidsen en kookboeken) maakt Bart Van Loo de elitaire literatuur toegankelijk voor iedereen. Hij slaat als het ware een brug tussen hoge en lage literatuur.

De Frankrijktrilogie is dus duidelijk een vrucht van het laatpostmoderne tijdperk, maar laat zich verder niet zo gemakkelijk in een hokje plaatsen. Het boek combineert zoveel elementen dat het een genre op zich vormt. Het is een non-fictiewerk met kenmerken van een historisch essay, afgewisseld met recensies en persoonlijke anekdotes. Elke poging om het werk onder één term te labellen, zou tekortdoen aan de veelzijdigheid ervan. "

(Tekst: Paulien Henkens)

PS: Dezelfde studente had de smaak te pakken en schreef vervolgens ook nog een paper over Chanson. Een gezongen geschiedenis van Frankrijk. Die kunt u hier lezen.

Wie is Paulien Henkens? 

In 2008 maakte een rugblessure een einde aan haar turncarrière en legde ze zich volledig toe op haar studies. Aan de K.U.L. koos ze voor de talencombinatie Frans – Spaans. Het tweede jaar schakelde ze over van Frans naar Nederlands. Moedertaal bleek haar ding. Na een bachelordiploma taal- en letterkunde schreef ze zich in voor de master journalistiek aan Lessius in Antwerpen.