"Een embryonale engel aan wie geen vleugels zijn gegroeid"

Wat Balzac over de mens schreef, geldt evenzeer voor literaire tv-programma's.

Enkele maanden terug vroeg Michaël Vandebril van Antwerpen Boekenstad me of ik niet mee wou nadenken over een literair programma rond Honoré de Balzac en Auguste Rodin. Vanaf 12 oktober loopt in het Middelheimmuseum immers een tentoonstelling gewijd aan de Balzac van Rodin (zie foto). Bien sûr! Ik was blij dat ik mijn schouders kon zetten onder een project waar de Napoleon van de roman in Vlaanderen gefêteerd zou worden. Balzac is de eerste grote romancier uit de geschiedenis, en vond zowat in zijn eentje de blauwdruk van de moderne roman uit. Wat zouden Leo Tolstoi en Emile Zola zonder Balzac geweest zijn? Meer zelfs, wat zouden Tom Wolfe en Michel Houellebecq zonder de gigant voor elkaar gekregen hebben? Zeker in zijn laatste roman Mogelijkheid van een eiland zit Houellebecq duidelijk op Balzacs schoot. Dat Antwerpen wat vuurwerk wil afsteken ter zijner ere kan dan ook alleen maar toegejuicht worden. 

In de marge van de tentoonstelling zullen drie cafés littéraires georganiseerd worden. Het programma wisselt wervelende causerieën en boeiende panelgesprekken af met een toepasselijke streep muziek. Er wordt ook telkens een koffiedegustatie voorzien waarna een hedendaagse beeldhouwer de aanwezigen door het beeldenpark gidst. Koffiedegustatie? Jawel, aangedreven door zeeën koffie schreef Balzac zijn monumentale Comédie humaine bij elkaar. “Koffie verschaft je een koortsachtige opwinding! Hij komt je hersenen binnen als een losgeslagen vrouw”. 

Vandaag mocht ik op de Antwerpse cultuurmarkt aan gastheer Vitalski alvast enkele tipjes van de sluier oplichten. Er was hem gevraagd om mij gedurende tien minuten vragen te stellen dienaangaande, maar Balzac was al snel een aanleiding om heerlijk door te bomen over literaire voorkeuren, zonder daarbij basale, maar essentiële onderwerpen als de gastronomische en seksuele gewoonten van schrijvers uit het oog te verliezen. Stonden er aanvankelijk slechts een paar geïnteresseerden te luisteren, na een dik half uur kon een kleine ophoping van luisteraars waargenomen worden. Het bewijst dat literatuur kan boeien als er met de nodige humor én enthousiasme over gesproken wordt. Een onverwachte grap, al dan niet van speeksel voorziene gedrevenheid en enige ruimte voor improvisatie vermogen veel voor de mens in het algemeen, en voor de literatuur in het bijzonder. Ik hoop dat de makers van het nieuwe literaire programma op Canvas dat ook vinden, en dat ze ruimte en tijd vrij maken voor Balzaciaanse passie. Wat Balzac over de mens schreef, geldt immers evenzeer voor literaire tv-programma’s: “Een mens is pas echt een mens te noemen als hij een of andere hartstocht bezit. Een man zonder hartstocht, een volkomen onberispelijk wezen, is een wanstaltig wezen, een embryonale engel aan wie geen vleugels zijn gegroeid.” (Neef Pons, 1847)

Tentoonstelling : 12/10 tot 14/12 Café littéraire : zondagen 12/10, 9/11, 7/12 (11u-13u) Informatie : 03 828 13 50