Azuren Holte

Jos de Haes (1920-1974)

Mijn trektocht door de Vlaamse poëzie bereikt een nieuwe nederzetting; Richard Minne geheten - later meer daarover. Ik heb net de redelijk complexe oase van Jos de Haes’ Azuren holte (1964) achter me gelaten. Op het eerste gezicht niet de bundel die ik zou meenemen naar een onbewoond eiland, daarvoor voelde ik te weinig affiniteit, herkenning of esthetisch genot, maar door de bundel niet weg te leggen en door te bijten, kreeg ik wel toegang tot een even merkwaardig als hermetisch taaluniversum. Azuren holte is een taai monster dat zijn tentakels averechts uitslaat, en het kostte me tijd om daar in te komen. In de mooie laatste gedichten daalt de Haes neer uit zijn aparte azuren leefwereld en landt zijn poëzie weer op tastbare gronden. Naar die voelbare werkelijkheid lijkt hij de hele bundel op zoek, maar door onverwachte beeldspraak, verrassende woordkeuze en afstandelijke mijmeringen ontstaat de indruk dat hij er juist steeds verder van wegdrijft. Tot die laatste gedichten dus. Soit, een bundel om naar terug te grijpen, het pad is nu geëffend.

Rouw - het laatste gedicht van de bundel

Ik leg mijn handen op het glanzend hout.
Koel hout, waarvan de vezel nog likeur
bewaart en smaak wordende geur
van een beloken leven.

De jaren, afgezette lagen,
geven aan ’t hout een hart en een aangezicht,
veredeld thans, onder het glijdend licht,
van hars tot lak, van vezelstof tot amber.

Zo is het donker hart verkernd
date er een gladde maand door schiet,
het hoorn van een versteend verdriet
door het verhoornend vlees der vorderende dood.