Victor Hugo in het Nederlands

Vertaler en dichter Koen Stassijns maakte een uitmuntende vertaling van een selectie gedichten uit het monumentale oeuvre van Victor Hugo. Hierbij alvast, naast enige commentaar, zijn versie van het gekende Demain dès l’aube, netjes geplaatst naast dat van de meester. Een confrontatie in woord én beeld!
 

In februari 1843 trouwt Hugo’s lievelingsdochter Léopoldine met Charles Vacquerie uit Villequier, gelegen aan een bocht van de Seine in de Haute-Normandie. Een huwelijk dat in de knop gebroken wordt. Op 4 september keren Léopoldine en Charles per boot terug uit Le Havre. Vlak bij Villequier stoten ze op een zandbank en verdrinken in de woelige stroming van de Seine. Hugo verblijft dan met zijn minnares Juliette Drouet in Spanje. Tijdens de nacht van 4 september raakt hij moeizaam in slaap en droomt over een storm op zee. Vijf dagen later keert hij terug naar Frankrijk via Rochefort aan de Atlantische kust. In een café ligt een opengeslagen krant. Zijn oog valt op een overlijdensbericht. De tijding van de dood van zijn dochter en van de begrafenis drie dagen tevoren. Je kunt het je in onze tijd van bliksemsnelle communicatie amper voorstellen. Een bliksemschicht bij heldere hemel, gevolgd door een lange periode van duisternis.

Geplaagd door schuldgevoelens weigert Hugo jarenlang iets te publiceren. Ondertussen schreeuwt hij zijn verdriet wel uit in ontelbare verzen. Het bekendste gedicht terzake is Demain dès l’aube à l’heure où blanchit la campagne. De kracht van deze tekst ligt vooral in de pointe. Aanvankelijk lijk je de beschrijving van Hugo’s tocht naar zijn geliefde te lezen. De laatste verzen maken duidelijk dat hij op weg is naar het graf van zijn dochter, een tocht die hij pas drie jaar na haar overlijden aandurft. 

Dankzij de pas verschenen De mooiste van Victor Hugo (2008) kun je dit gedicht nu ook lezen in een uitgebalanceerde Nederlandse vertaling (Voor dag en dauw als licht al aanbleekt op het lover) die andere geïsoleerde pogingen uit ons taalgebied naar de archieven verwijst. Vertaler Koen Stassijns is bij mijn weten de eerste die zich waagt aan een vertaling van een aanzienlijke dosis poëzie van Frankrijks vaderlandse dichter bij uitstek.

Om zijn indrukwekkende vertaalwerk eer te betonen, las ik dit gedicht voor aan de Seine, in Parijs weliswaar. Een kleine camera vereeuwigde dit moment. Een mooie vrouwelijke stem op de achtergrond nam de Franse verzen voor haar rekening. Je ziet in de verte de door de Franse gigant grandioos bezongen Notre-Dame en vlakbij een meeuw die bij het aanhoren van Hugo’s verdriet meteen het hazenpad kiest.

PS1 : Deze week kunt u in De Standaard der Letteren het merkwaardige avontuur lezen dat ik onlangs aan de Frans-Belgische grens beleefde. Dankzij Victor Hugo en Koen Stassijns kwam alles toch nog goed. Meteen de ideale aanleiding om De mooiste van Victor Hugo (Lannoo/Atlas, 2008) in de verf te zetten.

PS2: Volgende week nog meer Victor Hugo op deze blog. De oude grijsaard kan die aandacht zeker verdragen.

PS3: De vrouw die de camera vasthield, en haar stem verleende, heet Coraline Soulier en moet zowat de grootste Hugo-fan zijn die Frankrijk kent. Ik wil erop wijzen dat zij het gedicht uit het hoofd voordroeg (par coeur, zoals de Fransen zo mooi en hier ook helemaal terecht zouden zeggen). Wees gerust, ik heb haar op gepaste wijze bedankt.